Pięć osób siedzi na scenie podczas konferencji pod tytułem „Ewaluacja stosowania instrumentów ZIT i IIT w ramach perspektywy 2021–2027”. W tle znajduje się duży ekran z tytułem wydarzenia. Uczestnicy panelu siedzą w żółtych fotelach, trzymają mikrofony i notatki. Na ekranie widoczne są także logotypy „Pomoc Techniczna dla Funduszy Europejskich” i „Dofinansowano ze środków Unii Europejskiej”.

15 października 2025 r. w Warszawie odbyła się konferencja pt. „Ewaluacja stosowania instrumentów ZIT i IIT w ramach perspektywy 2021–2027”, zorganizowana przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. W wydarzeniu, które miało miejsce w sali im. Grażyny Gęsickiej, uczestniczyła Emilia Wasielewska, Dyrektorka Stowarzyszenia Aglomeracja Konińska, reprezentując nasz region w gronie ekspertów, przedstawicieli samorządów i instytucji publicznych.

Tematyka konferencji

Konferencja poświęcona była podsumowaniu doświadczeń związanych z wdrażaniem Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (ZIT) oraz Inwestycji Terytorialnych (IIT). Spotkanie stanowiło okazję do wymiany opinii, przedstawienia wyników badań oraz omówienia wyzwań, jakie stoją przed samorządami w nowej perspektywie finansowej 2021–2027.

Udział w panelach eksperckich

Konferencja obejmowała trzy panele tematyczne

  1. System zarządzania i wdrażania ZIT i IIT – poświęcony organizacji współpracy jednostek samorządu terytorialnego, roli biur partnerstw oraz wyzwaniom instytucjonalnym.
  2. Rewitalizacja jako Inny Instrument Terytorialny (IIT) – koncentrujący się na finansowaniu działań rewitalizacyjnych, jakości programów GPR oraz przyszłości rewitalizacji jako samodzielnego instrumentu rozwoju.
  3. Panel podsumowujący badanie ewaluacyjne – omawiający wnioski i rekomendacje dotyczące przyszłości polityki terytorialnej w perspektywie 2028+.

Każdy z tych paneli skupiał się na różnych aspektach instrumentów terytorialnych ZIT i IIT oraz ich roli w polityce rozwoju miejskiego i projektach rewitalizacyjnych.

Uczestnicy konferencji siedzą na sali i słuchają prezentacji dotyczącej rewitalizacji. Na scenie, obok flag Polski i Unii Europejskiej, stoi prelegentka przemawiająca przy mównicy. Za nią znajduje się duży ekran z tabelą prezentującą dane oraz rząd pustych żółtych foteli dla panelistów. W tle widoczna jest niebieska ścianka z logo Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej.

Wystąpienie Sekretarza Stanu w MFiPR

Wśród zaproszonych gości znalazł się Sekretarz Stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej – Pan Jacek Karnowski, który w swoim wystąpieniu podkreślił znaczenie współpracy pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego. Zwrócił również uwagę na potrzebę dalszego wzmacniania mechanizmów planowania i realizacji inwestycji terytorialnych w oparciu o partnerskie podejście oraz spójność działań lokalnych i krajowych.

Znaczenie udziału Aglomeracji Konińskiej

Udział Stowarzyszenia Aglomeracja Konińska w konferencji był ważnym elementem budowania relacji i wymiany doświadczeń z innymi aglomeracjami w Polsce.
Takie spotkania sprzyjają wspólnemu wypracowywaniu skutecznych narzędzi rozwoju lokalnego oraz lepszemu wykorzystaniu funduszy europejskich w celu wzmacniania potencjału miast i gmin naszego regionu.

Wyniki badań i materiały z konferencji

Podczas wydarzenia zaprezentowano wyniki analiz dotyczących skuteczności instrumentów terytorialnych w rozwoju miast i regionów. W ramach paneli dyskusyjnych uczestnicy debatowali nad kluczowymi tematami, takimi jak: zintegrowane podejście do rozwoju miejskich obszarów funkcjonalnych, system zarządzania i wdrażania ZIT, rola rewitalizacji w budowaniu lokalnych polityk rozwoju.

Do artykułu dołączamy dokumenty:

  1. Panel 1_Podejście zintegrowane – prezentacja omawiająca zintegrowane podejście do rozwoju miejskich obszarów funkcjonalnych oraz rolę instrumentów ZIT w polityce rozwoju miast.
  2. Panel 2_System zarządzania i wdrażania – dokument przedstawiający system zarządzania i wdrażania instrumentów terytorialnych, ukazujący formy prawne partnerstw, modele koordynacji projektów oraz wyzwania i wsparcie w tym zakresie.
  3. Panel 3_Rewitalizacja jako IIT – materiał poświęcony ewaluacji działań rewitalizacyjnych realizowanych jako Inne Instrumenty Terytorialne (IIT), w tym analizy wsparcia i skuteczności projektów rewitalizacyjnych na poziomie regionalnym.
  4. Raport końcowy z badania ewaluacyjnego 

Wnioski i kluczowe wyzywania wynikające z raportu końcowego

1. Rewolucja Systemowa i Autonomia Regionalna

• W perspektywie 2021–2027 nastąpiła rewolucja w systemie wdrażania IT, która przyznała wiodącą rolę samorządom województw w kształtowaniu założeń systemu.

• Doprowadziło to do dużego zróżnicowania regionalnych podejść do delimitacji obszarów, skali wsparcia i wyboru projektów. Partnerstwa skarżą się na tę niejednolitość, co utrudnia wymianę doświadczeń i budzi poczucie niesprawiedliwości.

2. Brak Trwałości Instytucjonalnej Partnerstw

• Kluczowym problemem jest brak trwałości i instytucjonalnego umocowania partnerstw. Około 66% działa w elastycznej, ale nietrwałej formule porozumienia.

• Ponad połowa jednostek samorządu terytorialnego (JST) uważa, że ich partnerstwo nie przetrwałoby bez dodatkowych środków UE w kolejnej perspektywie.

• W wielu nowych partnerstwach brakuje wyodrębnionego biura lub stabilnego zaplecza kadrowego. Często zadania koordynatora pełni urzędnik Lidera, dla którego nie jest to jedyne zajęcie, co prowadzi do niskiej efektywności i oporu lokalnych radnych.

3. Problemy ze Spójnością Funkcjonalną i Logiką Strategiczną

• Wiele partnerstw (zwłaszcza IIT) ma problem z rzeczywistą spójnością funkcjonalno-przestrzenną swojego obszaru, tworząc „fikcyjne obszary funkcjonalne (OF)” oparte na koalicjach politycznych, a nie realnych powiązaniach (np. dojazdy do pracy, problemy środowiskowe).

• System funkcjonuje w oparciu o odwróconą logikę strategiczną: zamiast diagnozować potrzeby i tworzyć strategie, partnerstwa koncentrują się na przygotowaniu planów działań możliwych do sfinansowania z gwarantowanej alokacji środków UE.

4. Wyzwania w Rewitalizacji (IIT)

• Zainteresowanie tworzeniem Gminnych Programów Rewitalizacji (GPR) jako strategii IIT znacząco spadło w porównaniu do perspektywy 2014–2020, głównie z powodu zaostrzenia wymagań prawnych (Ustawa o rewitalizacji) i ograniczonej dostępności środków finansowych.

• Alokacja na rewitalizację w programach regionalnych (ok. 3,6 mld zł) pokrywa jedynie ok. 33% zapotrzebowania finansowego na projekty podstawowe wskazywane w GPR.

• Niedobór środków na mieszkalnictwo i inne kluczowe obszary sprawia, że działania rewitalizacyjne często ograniczają się do inwestycji w przestrzeń i infrastrukturę, nie rozwiązując kompleksowo problemów społecznych.

5. Bariery Systemowe i Postulaty Zmian

• Istotnymi barierami są: brak dostępu partnerstw do krajowych systemów informatycznych (np. CST2021), co utrudnia monitoring, oraz ograniczony udział przedstawicieli partnerstw w pracach Komitetów Monitorujących (KM).

• System zarządzania jest nieefektywny z powodu złożoności procedur, dużej liczby dokumentów strategicznych (chaos planistyczny na poziomie JST) oraz zmienności zasad wdrażania przez Instytucje Zarządzające (IZ).

• Rekomenduje się utrzymanie i rozwój instrumentów IT, wzmocnienie ich udziału w kreowaniu wsparcia UE oraz silniejsze powiązanie finansowania z efektami (koncentracja na 2-3 kluczowych wyzwaniach). W długiej perspektywie postuluje się ustawowe zdefiniowanie Obszarów Funkcjonalnych i ujednolicenie systemu dokumentów strategicznych (np. obowiązek posiadania Strategii Rozwoju Ponadlokalnego)

#AglomeracjaKonińska #ZIT #IIT #FunduszeEuropejskie #PolitykaRegionalna #Samorząd #RozwójTerytorialny #Konin #Rewitalizacja #MFiPR #RozwójMiast #Współpraca